Co to jest udźwig nominalny?
Udźwig nominalny to maksymalna masa ładunku, jaką wózek może bezpiecznie podnieść przy określonym, standardowym środku ciężkości (najczęściej 500 mm dla wózków 1,0–3,5 t) i na poziomie posadzki lub przy niskiej wysokości. Przykład: wózek „3 t / 500 mm” oznacza, że może bezpiecznie podnieść 3 000 kg, jeśli środek ciężkości ładunku znajduje się 0,5 m od czoła wideł.
- Standardowy punkt odniesienia: 500 mm (EURO paleta), w cięższych klasach bywa 600 mm.
- Nominał ≠ zawsze rzeczywistość: wraz z wysokością i wysięgiem (odległość środka ciężkości od masztu) udźwig maleje – sprawdź tablicę udźwigu.
- Osprzęt (np. sideshift, pozycjoner, chwytak) obniża udźwig, bo dodaje masy na maszcie i zwiększa wysięg.
Waga własna wózka i jej znaczenie
Ciężar własny wózka (masa maszyny bez ładunku) to „przeciwwaga” stabilizująca pojazd. Im większa waga i dłuższa baza, tym większa odporność na przechył przy tym samym ładunku i wysięgu. Dlatego wózki spalinowe klasy 3 t ważą zwykle ok. 4,5–5,2 t, a elektryczne mają ciężki akumulator, który pracuje jako balast.
- Stabilność statyczna i dynamiczna – liczy się nie tylko masa, ale i położenie środka ciężkości (tzw. trójkąt stabilności).
- Podłoże – lżejszy wózek na śliskiej posadzce szybciej traci przyczepność, cięższy mniej „unosi” się przodem przy hamowaniu z ładunkiem.
- Logistyka i transport – znając wagę własną, dobierzesz rampy, windy towarowe i dopuszczalny nacisk na posadzkę.
Bezpieczne obciążanie – rozmieszczenie ładunku, środek ciężkości
Dla tej samej masy inaczej zachowa się wózek z ładunkiem „zwartym” i z ładunkiem długim/wywieszonym. Klucz to kontrola środka ciężkości i utrzymanie go jak najbliżej masztu.
- Układaj równomiernie – cięższe elementy na dnie i przy oparciu wideł, nic nie powinno „wystawać” daleko do przodu.
- Używaj właściwej długości wideł – zbyt krótkie zwiększają wysięg środka ciężkości palety, zbyt długie pogarszają manewrowość.
- Jedź z widłami nisko (ok. 10–15 cm nad posadzką), maszt lekko odchylony do tyłu – to poprawia stabilność.
- Długie ładunki – rozważ wózek boczny lub osprzęt (przedłużki) z korektą udźwigu zgodnie z tablicą.
Maksymalny udźwig przy wysięgu – co oznaczają wykresy udźwigu
Tablica udźwigu i wykresy (zwykle na maszcie lub w kabinie) pokazują, jak udźwig spada przy rosnącej wysokości i wysięgu. Odczyt jest prosty:
- Znajdź środek ciężkości ładunku (np. 600 mm, gdy paleta jest dłuższa/ładunek wywieszony).
- Wejdź na wykres wysokości (oś Y) – np. 5 000 mm.
- Odczytaj dopuszczalną masę w punkcie przecięcia (np. zamiast 3 000 kg zostaje 2 200 kg).
Pamiętaj, że każdy osprzęt (sideshift, pozycjoner, chwytak) ma masę i przesuwa ładunek do przodu, więc producent podaje oddzielne wykresy lub korekty. W chłodniach i na pochyłościach margines bezpieczeństwa powinien być większy.
Przykładowe parametry popularnych wózków (typu 1,5 t, 3 t itd.)
Poniższa tabela porządkuje typowe, orientacyjne wartości dla najpopularniejszych klas. Rzeczywiste dane zawsze weryfikuj w dokumentacji producenta i na tabliczce znamionowej.
| Klasa wózka | Udźwig nominalny | Punkt środka ciężkości | Typowy zakres wysokości | Waga własna (przykładowo) | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Elektryczny 3-kołowy | 1,3–1,8 t | 500 mm | 3,0–6,5 m | 2,3–3,0 t | bardzo zwrotny, wąskie korytarze |
| Elektryczny 4-kołowy | 2,0–3,0 t | 500 mm | 3,0–7,0 m | 3,5–5,0 t | stabilniejszy na dłuższych widełach |
| Spalinowy (LPG/diesel) | 2,5–3,5 t | 500–600 mm | 3,0–6,0 m | 4,5–5,8 t | dok/plac, odporność na warunki |
| Reach truck (wysuwny) | 1,2–2,5 t | 600 mm (często) | 8,0–13,0 m | 2,5–4,0 t | udźwig silnie maleje na wysokości |
| Klasa 5 t (diesel) | 5,0 t | 600 mm | 3,0–6,0 m | 7,0–8,5 t | cięższe ładunki, przemysł ciężki |
Przykład liczbowy: wózek 3 t / 500 mm przy ładunku o środku 600 mm i podnoszeniu na 5 m może mieć realny udźwig ok. 2,1–2,4 t (wg wykresu). Jeśli dodatkowo zastosujesz pozycjoner wideł (+120 kg) i sideshift, udźwig spadnie jeszcze o kolejne 100–200 kg – sprawdź tablicę.
Najczęstsze błędy przy ocenie udźwigu
- „Nominał to zawsze 100%” – nie na wysokości i nie przy długich ładunkach.
- Pomijanie osprzętu – każdy kilogram na maszcie to mniejszy udźwig.
- Brak weryfikacji środka ciężkości – ładunki niestandardowe (np. formy, szpule) zmieniają wysięg.
- Jazda z masztem do przodu – zmniejsza stabilność; ładunek trzymaj „podparty” masztem odchylonym do tyłu.
Jak czytać tablicę udźwigu – szybka ściąga
- Sprawdź nominał (np. 3 000 kg/500 mm).
- Określ rzeczywisty środek ciężkości (np. 600 mm przy długim ładunku).
- Ustal docelową wysokość odkładania (np. 5 500 mm).
- Na wykresie odczytaj dopuszczalną masę dla (600 mm; 5 500 mm) – to jest Twój realny udźwig w tej operacji.
- Dodaj korektę na osprzęt – jeśli tablica jej nie uwzględnia, skorzystaj z instrukcji producenta.
Podsumowanie
Bezpieczne wykorzystanie udźwigu wózka widłowego wymaga znajomości trzech rzeczy: nominału (kg przy standardowym środku 500/600 mm), realnej sytuacji operacyjnej (wysokość, wysięg, osprzęt) oraz wagi własnej maszyny, która warunkuje stabilność. Czytaj tablice udźwigu, trzymaj ładunek blisko masztu, jedź z nisko opuszczonymi widłami i zwiększ margines bezpieczeństwa przy długich ładunkach i na wysokościach. Dzięki temu unikniesz przeładowania i zapewnisz przewidywalną, zgodną z BHP pracę.
FAQ
Co oznacza udźwig nominalny wózka widłowego?
To maksymalna masa ładunku przy standardowym środku ciężkości (zwykle 500 mm) i niskiej wysokości. Wraz z wysokością i wysięgiem realny udźwig spada, co pokazuje tablica udźwigu.
Jak sprawdzić, ile kg może unieść wózek?
Odczytaj parametry z tabliczki znamionowej i tablicy udźwigu: weź pod uwagę środek ciężkości ładunku, wysokość podnoszenia oraz osprzęt (sideshift, pozycjoner).
Czy wózek może przewozić ładunek cięższy od siebie?
Teoretycznie tak (np. 3-tonowy wózek może ważyć 5 t i podnieść 3 t), ale zawsze obowiązują limity z tablicy udźwigu. Liczy się stabilność układu, a nie relacja „ładunek > masa wózka”.
Czym jest udźwig przy wysięgu?
To dopuszczalna masa ładunku uwzględniająca odległość środka ciężkości od czoła wideł (wysięg). Im dalej środek ciężkości, tym mniejszy udźwig.
Jakie są przeciętne wagi własne wózków widłowych 3-tonowych?
Elektryczne: ok. 3,5–4,8 t (zależnie od baterii i konstrukcji). Spalinowe (LPG/diesel): ok. 4,5–5,8 t. Dokładne wartości sprawdzisz w karcie katalogowej danego modelu.
